Poznaj swoje prawa:
Jak działają polskie sądy?

Fot: Wszystko o sądach w Polsce - jak działają?

Nawet obywatel, który obawia się sądów i nie chce mieć z nimi do czynienia, wcześniej czy później musi stawić się przed jego obliczem. W tym kontekście warto pamiętać, że krajowe sądy rozstrzygają sprawy o bardzo zróżnicowanym charakterze (np. karne, cywilne oraz rodzinne). Wiele osób przed pierwszym kontaktem z sądami, nie zna ich podziału (m.in. na rejonowe oraz okręgowe). Między innymi z myślą o tych czytelnikach, przygotowaliśmy artykuł tłumaczący podział sądów oraz zasadę dwuinstancyjności. Nasz tekst z cyklu „Poznaj swoje prawa” informuje również o możliwościach odwołania się od niekorzystnego rozstrzygnięcia w sądzie.

Powszechne są sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne
Na wstępie warto przypomnieć, że w Polsce oprócz Sądu Najwyższego, wymiar sprawiedliwości sprawują sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. W naszym opracowaniu zajmiemy się tzw. sądownictwem powszechnym, z którym najczęściej styka się przeciętny obywatel. W skład sądów powszechnych trzeba zaliczyć:

• sądy rejonowe tworzone dla jednej gminy lub większej liczby gmin (w uzasadnionych przypadkach, jedna gmina może posiadać więcej niż jeden sąd rejonowy - np. Warszawa)
• sądy okręgowe utworzone dla obszaru właściwości przynajmniej dwóch sądów rejonowych (tzw. okręgu sądowego)
• sądy apelacyjne tworzone dla przynajmniej dwóch okręgów sądowych

Płać ratę kredytu niższą nawet o 30%. Porównaj oferty »

Sądownictwo powszechne zajmuje się sprawami cywilnymi (np. sporami majątkowymi), sprawami rodzinnymi (np. rozwodami), sprawami dotyczącymi nieletnich (np. przekazaniem do zakładu poprawczego), sprawami gospodarczymi, sprawami upadłościowymi i sprawami karnymi. Dodatkowym zadaniem sądów jest prowadzenie rozmaitych rejestrów oraz ksiąg wieczystych.
Trzyszczeblowa struktura sądów powszechnych (w ramach tzw. zasady dwuinstancyjności), zapewnia obywatelom możliwość zakwestionowania rozstrzygnięcia wydanego przez każdy sąd pierwszej instancji. W przypadku spraw rozpoczętych przed sądem rejonowym, drugą instancją będzie sąd okręgowy. Warto dodać, że sądy okręgowe stanowią pierwszą instancję tylko w przypadku spraw większej wagi. Do tej kategorii można zaliczyć między innymi spory majątkowe o dużej wartości i sprawy dotyczące zbrodni w rozumieniu prawa karnego.

Każdy sąd powszechny musi posiadać kilka wydziałów
W ramach uzupełnienia wcześniejszych informacji trzeba dodać, że każdy sąd powszechny, posiada kilka wydziałów. Te wydziały zajmujące się określonymi sprawami (np. cywilnymi), potocznie bywają nazywane sądami (np. Wydział Cywilny Sądu Rejonowego dla Warszawy -Śródmieścia, może być czasem określany jako sąd cywilny dla Warszawy - Śródmieścia.).
Ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych dokładnie określa, jakie wydziały powinny znaleźć się w każdym sądzie rejonowym, okręgowym lub apelacyjnym. W przypadku sądu rejonowego, funkcjonują następujące wydziały:

• cywilny - wyodrębniany zawsze
• karny - wyodrębniany zawsze
• rodzinny i nieletnich - wyodrębniany w miarę potrzeb
• pracy - wyodrębniany w miarę potrzeb
• ubezpieczeń społecznych - wyodrębniany w miarę potrzeb
• pracy i ubezpieczeń społecznych - wyodrębniany w miarę potrzeb
• gospodarczy - wyodrębniany w miarę potrzeb
• ksiąg wieczystych - wyodrębniany w miarę potrzeb

60 firm pożyczkowych w jednym miejscu. Porównaj oferty »

Nieco inaczej wygląda lista wydziałów, które funkcjonują w obrębie sądu wyższego szczebla (okręgowego). Taki sąd w ramach swojej struktury organizacyjnej, zawiera następujące wydziały:

• cywilny - wyodrębniany zawsze
• karny - wyodrębniany zawsze
• pracy - wyodrębniany w miarę potrzeb
• ubezpieczeń społecznych - wyodrębniany w miarę potrzeb
• pracy i ubezpieczeń społecznych - wyodrębniany w miarę potrzeb
• gospodarczy - wyodrębniany w miarę potrzeb
• kontroli danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych - wyodrębniany w miarę potrzeb

Ustawa o ustroju sądów powszechnych, wskazuje również wydziały sądu apelacyjnego. Wspomniany sąd powszechny trzeciego szczebla, może się składać z następujących wydziałów:

• cywilnego - wyodrębnianego zawsze
• karnego - wyodrębnianego zawsze
• pracy i ubezpieczeń społecznych - wyodrębnianego zawsze

Warto dodać, że obowiązujące przepisy umożliwiają również tworzenie wydziałów innych niż wymienione powyżej (oczywiście gdy przemawia za tym uzasadniona potrzeba). Na czele każdego wydziału sądowego stoi przewodniczący. Jest to sędzia niekoniecznie będący prezesem lub wiceprezesem sądu.
Przejdź na drugą stronę i poznaj zasady odwołowywania się od wyroków sądu »