Jak wygląda podział majątku po śmierci bliskiej osoby?

Fot: Podział majątku, gdy nie ma testamentu

Testament zwykle jest sporzdzany przez starsze osoby. To nie oznacza jednak, że każdy senior przed śmiercią oficjalnie dokonał podziału majątku. Ważnego testamentu nie posiada również wielu młodszych Polaków. Po ich śmierci trzeba zastosować jednolite zasady dziedziczenia, które przewiduje ustawa kodeks cywilny (KC). Dzięki przepisom tej ustawy, rodzina może podzielić majątek zmarłego bez testamentu i zakończyć całe postępowanie spadkowe. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że dziedziczenie ustawowe (na podstawie kodeksu cywilnego), nie pozwala na bardziej skomplikowany podział majątku, obdarowanie osób nienależących do rodziny lub preferencyjne potraktowanie niektórych spadkobierców.

Brak testamentu to nie jedyna przyczyna dziedziczenia ustawowego
Polskie prawo przewiduje dwa warianty podziału majątku zmarłego - na mocy testamentu albo ustawy (patrz artykuł 926 par. 1 KC). Spadkobiercy nabywają prawo do spadku, wraz z chwilą śmierci danej osoby (ten dzień jest nazywany dniem otwarcia spadku). Data zgonu określa również stan prawny, który będzie uwzględniany podczas podziału spadku. Jeżeli członek rodziny (spadkodawca) zmarł przed zmianą przepisów, to w trakcie postępowania spadkowego trzeba wziąć pod uwagę wcześniejsze zasady dziedziczenia. Warto pamiętać o wspomnianej zasadzie, gdyż 28 czerwca 2009 r. miały miejsce spore zmiany dotyczące dziedziczenia ustawowego.
W większości przypadków, dziedziczenie ustawowe jest stosowane ze względu na brak testamentu. Obowiązujące przepisy przewidują również kilka innych przyczyn dziedziczenia na podstawie kodeksu cywilnego. Przepisy KC dotyczące podziału spadku, znajdą zastosowanie również wtedy, gdy: 

• spadkobierca wskazany w testamencie zmarł przed osobą sporządzającą testament (tzw. testatorem)
• spadkobierca testamentowy odrzucił spadek, a testament nie zawiera zapisów dotyczących takiej sytuacji
• spadkobierca został uznany przez sąd za niegodnego dziedziczenia (np. ze względu na umyślne dopuszczenie się ciężkiego przestępstwa względem spadkodawcy lub sfałszowanie testamentu)

W kontekście środkowego punktu warto nadmienić, że ta sama osoba może odrzucić spadek jako spadkobierca testamentowy i później przyjąć swój udział na mocy ustawy. Dlatego przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego bywają uwzględniane również wtedy, gdy istnieje testament obowiązujący pozostałych spadkobierców. Brak testamentu lub odrzucenie spadku przez wszystkie osoby wskazane w testamencie, skutkuje zastosowaniem przepisów kodeksu cywilnego do całego majątku.

Przejdź na drugą stronę i dowiedz się jak wygląda ustawowy podział majątku »