Ulgi, dopłaty, zwolnienia:
Kto dostanie dopłatę na nianię?

Deficyt miejsc w żłobkach i przedszkolach sprawia, że wielu rodziców musi znaleźć prywatną opiekunkę do małego dziecka. Większość niań jest zatrudnionych w szarej strefie. Dlatego pod koniec 2011 roku, rząd wprowadził ciekawe rozwiązanie. Rodzice spełniający wyznaczone warunki, zostają zwolnieni z obowiązku opłacania ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego dla legalnie pracującej opiekunki. Koszt składek społecznych i zdrowotnych pokrywa ZUS. Dzięki temu, niania może liczyć m.in. na wydłużenie swojego okresu składkowego i wyższą emeryturę w przyszłości. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stawia kilka wymagań dla osób, które wnioskują o refundację składki dla zatrudnionej opiekunki. W kolejnym artykule z naszego cyklu „Ulgi, dopłaty, zwolnienia” dokładnie tłumaczymy, jakie są wymagania ZUS-u.

W roli opiekunki można zatrudnić nawet dorosłego członka rodziny …
Informacje na temat zasad zatrudnienia opiekunek i opłacania składek dla takich osób, znajdziemy w ustawie z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz.U. 2011 nr 45 poz. 235). Wspomniany akt prawny dokładnie precyzuje wszystkie wymagania związane z pokrywaniem składek opiekunki przez ZUS. Warto wiedzieć, że rolę zarejestrowanej niani może pełnić każda pełnoletnia osoba, która przeszła badania sanitarno - epidemiologiczne. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby rodzice dziecka zatrudnili np. babcię, która chce zwiększyć swoje dochody albo wydłużyć okres składkowy. Po przepracowaniu roku, każda legalnie zatrudniona niania, z wynagrodzeniem równym przynajmniej „najniższej krajowej” (w przeliczeniu na pełny czas pracy), dodatkowo będzie mogła liczyć na zasiłek dla bezrobotnych.
Warto pamiętać, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych pokryje koszt składek tylko wtedy, gdy tzw. umowa aktywizacyjna z opiekunką będzie miała formę pisemną i uwzględni wszystkie najważniejsze aspekty zlecenia (m.in. dane stron, miejsce opieki, zakres obowiązków niani, liczbę powierzonych dzieci, termin świadczenia usług, wynagrodzenie opiekunki i sposób jego wypłaty, wymiar czasu opieki w dniu oraz tygodniu i zasady rozwiązania lub wypowiedzenia umowy).
Bardziej restrykcyjne wymagania dotyczą wieku dziecka i sytuacji rodziców. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, ZUS pokrywa składki dla opiekunki, jeżeli zostaną spełnione wszystkie poniższe warunki:

• Rodzice nie mogą sprawować opieki nad dzieckiem, ze względu na pracę zawodową (ten wymóg dotyczy także samotnego rodzica). Pod pojęciem pracy rozumie się zatrudnienie w ramach umowy o pracę lub „oskładkowanej” umowy cywilnoprawnej, a także prowadzenie działalności gospodarczej lub rolniczej.
• Dziecko objęte opieką nie ukończyło jeszcze trzeciego roku życia. W przypadku, gdy dziecko nie może uczęszczać do przedszkola, ten limit wiekowy jest podnoszony do 4 lat. Niania może przejąć opiekę nad dzieckiem, gdy ukończy ono 20 tygodni życia
•  Dziecko nie jest umieszczone w żłobku lub klubie dziecięcym, a także nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.
• Rodzice zlecający opiekę, nie pełnią roli zastępczej rodziny zawodowej.
• Rodzina nie pobiera zasiłku macierzyńskiego na młodsze dziecko.
• Jeden z rodziców nie przebywa na urlopie wychowawczym.

Warto również pamiętać, że po utracie pracy przez jednego z rodziców, ZUS nadal będzie opłacał składki za nianię przez trzy kolejne miesiące. Taka sama zasada dotyczy również samotnych rodziców i osób kończących swoją działalność gospodarczą.

Z publicznych środków jest pokrywane też ubezpieczenie zdrowotne
Warto również nadmienić, że po spełnieniu wszystkich powyższych warunków, ZUS pokrywa nie tylko ubezpieczenie społeczne opiekunki (tzn. składkę emerytalną, rentową i wypadkową). Zakład Ubezpieczeń Społecznych dzięki dotacji budżetowej, opłaci również składkę ubezpieczenia zdrowotnego dla niani. Dzięki temu opiekunki nieposiadające innego tytułu do korzystania z publicznej służby zdrowia, będą mogły leczyć się bez opłat.
Według obowiązujących przepisów, ZUS pokrywa składki niani, które są naliczane od kwoty nieprzekraczającej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (2015 r. - 1750 zł brutto, 2016 r. - 1850 zł brutto). Jeżeli rodzice zamierzają zapłacić opiekunce większą kwotę brutto, to będą oni musieli samodzielnie pokryć część składek. Takie przypadki są jednak dość rzadkie. Warto wiedzieć, że możliwe jest nieodpłatne świadczenie usług przez opiekunkę. We wspomnianej sytuacji, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie będzie jednak pokrywał składek dotyczących niani.
W ramach podsumowania trzeba wyjaśnić, że rodzic musi zgłosić opiekunkę do ZUS-u w trakcie 7 dni od rozpoczęcia przez nią świadczenia usług. Niewypełnienie tego obowiązku, skutkuje brakiem refundacji składek przez ZUS. Zgłoszenie niani wymaga wypełnienia następujących druków:

• ZUS ZUA - jeśli opiekunka podlega ubezpieczeniu społecznemu i ubezpieczeniu zdrowotnemu
• ZUS ZZA - jeśli opiekunka podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu

Druki ZUS ZUA i ZUS ZZA mogą okazać się skomplikowane dla przeciętnego petenta. W takiej sytuacji, warto poprosić o pomoc pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.