Kto ma pierwszeństwo w spłacie długów w postępowaniu upadłościowym?

W pierwszej kolejności przy postępowaniu upadłościowym prawo do zaspokojenia wierzytelności ma sąd. Z majątku dłużnika regulowane są koszty postępowania upadłościowego.

Podstawa prawna

Podstawą prawną postępowania upadłościowego są:

• ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535), która weszła w życie z dniem 1 października 2003 r.,
• przepisy o postępowaniu naprawczym, które weszły w życie 23 kwietnia 2003 r.

Prawo upadłościowe i naprawcze określa ramy wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przy podziale istniejącego majątku dłużnika obowiązują dwie zasady:

• zasada pierwszeństwa, która wnosi, że jeśli suma przeznaczona do podziału jest niewystarczająca na zaspokojenie wszystkich wierzytelności w całości, wtedy należności dalszych kategorii są zaspokajane dopiero po zaspokojeniu w całości należności poprzedzającej kategorii;
• zasada stosunkowości, która stanowi, że w przypadku sumy majątku niewystarczającej na zaspokojenie w całości wszystkich należności tej samej kategorii, należności te zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich.

W ten sposób żaden z wierzycieli dłużnika nie czuje się pokrzywdzony. Kto w pierwszej kolejności otrzyma spłatę długów w postępowaniu upadłościowym?

Pięć kategorii wierzycieli

W postępowaniu upadłościowym likwidacyjnym zaspokojenie wierzytelności z majątku dłużnika odbywa się wedle zasady pierwszeństwa, według pięciu kategorii (zgodnie z art. 342 § 1 ustawy):

Kategoria 1 - koszty postępowania upadłościowego, przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości należności alimentacyjne oraz renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości, należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów, których wykonania zażądał syndyk, należności powstałe z czynności syndyka albo zarządcy oraz należności, które powstały z czynności upadłego dokonanych po ogłoszeniu upadłości, niewymagających zgody nadzorcy sądowego lub dokonanych za jego zgodą;

Kategoria 2 – przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości należności ze stosunku pracy, należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego, należności alimentacyjne oraz renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, przypadające za dwa ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, wraz z odsetkami i kosztami egzekucji;

Kategoria 3 – podatki i inne daniny publiczne oraz pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, wraz z odsetkami i kosztami egzekucji;

Kategoria 4 – inne należności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii piątej, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji.

Kategoria 5 – odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów.

Jedynie w postępowaniu upadłościowym z układem, wierzyciele sami mogą postanowić, w jakiej kolejności będą zaspokajane ich wierzytelności z majątku dłużnika.