Kiedy bank może wypowiedzieć kredyt?

Sytuacje, w których bank może wypowiedzieć umowę kredytobiorcy są bardzo różne. Większość przypadków znajduje swoje uregulowanie w Prawie bankowym, inne powody mogą być ustalone przez bank, o ile nie są sprzeczne z zapisami ustawy. Kredytobiorca powinien zatem dokładnie zapoznać się z podpisywanym przez siebie regulaminem. 

Wypowiedzenia wynikające z Prawa bankowego

Główne i najczęstsze powody wypowiadania umowy reguluje art. 75 Prawa bankowego. Wynika z niego, że wypowiedzenie może nastąpić na skutek: niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu, utraty przez niego zdolności kredytowej lub zagrożenia upadłością. W wymienionych przypadkach, bank nie musi wypowiadać umowy, może na przykład obniżyć kwotę kredytu. 

Niedotrzymanie przez kredytobiorcę warunków umowy 

Po podpisaniu umowy, w trakcie jej obowiązywania, bank może kontrolować czy kredytobiorca stosuje się do zawartych w niej warunków. Dotyczy to zarówno tych bardziej istotnych, jak i mniej istotnych zapisów. Kiedy kredytobiorca nie stosuje się do warunków zawartych w umowie, bank może wypowiedzieć mu umowę, z tego właśnie powodu. Jak wynika z zapisu ustawy, bank nie ma przymusu informowania kredytobiorcy o wykryciu przez niego nieprawidłowości w stosowaniu się do warunków umowy.

Utrata zdolności kredytowej 

Przez zdolność kredytową rozumie się spełnianie warunków, które umożliwią terminowe spłacane rat zaciągniętego kredytu. Bank dokonuje takiej oceny w oparciu o dokumenty dostarczone przez konsumenta. O utracie zdolności kredytowej mówi się zatem w momencie, kiedy kredytobiorcy nie stać na regulowanie zaciągniętego zobowiązania.

Osobom fizycznym lub prawnym, które nie mają zdolności kredytowej, bank może udzielić kredytu pod warunkiem, że „ustanowi dla nich szczególny sposób zabezpieczenia spłaty kredytu lub przedstawi niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu, programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni według oceny banku uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie”(art. 70 ust. 2 ustawy z dn. 26.01.2007 r.). Jeżeli składającemu wniosek o kredyt przedsiębiorcy, bank nie udzieli go z powodu braku zdolności, wtedy za odpowiednią opłatą wnioskujący może zwrócić się o wyjaśnienie oceny zdolności kredytowej(kwota za sporządzenie takiego wyjaśnienia jest zależna od wnioskowanej sumy kredytu). 

Zgodnie z art. 74: „W czasie obowiązywania umowy kredytu, kredytobiorca jest obowiązany przedstawić na żądanie banku informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu”. Niedostosowanie się do tego obowiązku stwarza przesłanki dla banku, że kredytobiorca mógł utracić zdolność kredytową i spowodować, że bank dokładniej przyjrzy się jego obecnej sytuacji.

Zagrożenie upadłością

W tym przypadku przepisy prawa odnoszą się głównie do przedsiębiorców, gdyż w stosunku do osób fizycznych nie można ogłosić upadłości. Ważne jest, że do wypowiedzenia umowy nie dochodzi po ogłoszeniu upadłości, lecz może ono nastąpić w chwili zagrożenia jej wystąpienia. W tej kwestii mogą zachodzić rozbieżności interpretacyjne wynikające z rozumienia pojęcia „wypłacalności”.

Ratunkiem dla kredytobiorcy zagrożonego utratą zdolności kredytowej lub upadłością, jest zgłoszenie chęci realizowania programu naprawczego, przez co bank może wstrzymać się od wypowiedzenia umowy. Wdrożenie programu ma na celu, opracowanie we współpracy z bankiem, planu prowadzącego do poprawy kondycji finansowej zadłużonego. Wzięcie udziału w takim działaniu jest niejako parasolem ochronnym, który obroni kredytobiorcę przed koniecznością natychmiastowej spłaty całości zadłużenia. Bank może jednak odstąpić od swojej decyzji, kiedy zauważy, że opracowany plan nie jest realizowany w należyty sposób. 

Skutki wypowiedzenia umowy 

Zgodnie z zapisami Prawa bankowego, wypowiedzenie umowy kredytowej następuje 30 dni od otrzymania pisma z banku. W przypadku zagrożenia upadłością termin ten wynosi zaledwie 7 dni, od otrzymania informacji o wypowiedzeniu umowy. Poszczególne umowy w różnicy bankach mogą stanowić inaczej np. wydłużać ten czas. Po otrzymaniu wypowiedzenia klient powinien we wskazanym terminie spłacić całość pozostałego do zapłacenia długu. Uchroni go to przed naliczeniem odsetek karnych czy ostatecznie przed wizytą komornika, który będzie egzekwował dług.